Δευτέρα 22 Απριλίου 2013

Κριτήριο αξιολόγησης στην Έκθεση Γ΄ Λυκείου / Οικογένεια

Α΄. Κείμενο: Η βαριά φτερούγα της οικογένειας

            Παραμονή Πρωτοχρονιάς  συζητούσα με δύο εξαίρετους νέους, τέλος πάντων νεότερούς μου, ο ένας κοντά στα 30, ο άλλος κοντά στα 40. Συζητούσαμε σαν φίλοι, πολιτισμένοι και αλληλοεκτιμώμενοι, ανταλλάσσαμε ροκιές και κοπλιμέντα, δίναμε έναν τόνο εορταστικό και φιλλάληλο σε μια χρονιά που ανέτελλε σκυθρωπή όσο να’ ναι. Και ανακάλυπτα με ευχάριστη έκπληξη ότι, παρ’ όλη την πνευματική έλξη, δεν μοιραζόμασταν τα ίδια στερεότυπα.
            Το σημαντικότερο στερεότυπο, γύρω από το οποίο βουίζαμε σαν διψασμένες μέλισσες, ήταν η οικογένεια. Πολύ αδρά, σχεδόν απλουστευτικά: οι συνομιλητές μου υποστήριζαν ότι η ελληνική οικογένεια είναι καταπιεστική έως ευνουχιστική· εγώ υποστήριζα ότι η μεγαλύτερη καταπίεση που ασκεί η ελληνική οικογένεια είναι το παραχάϊδεμα των κανακάρηδων και των πριγκιπέσων, δηλαδή μια αντίστροφη καταπίεση, μια υπερπροσφορά ευκολιών και προστασίας, που πνίγει, μπουκώνει και καθηλώνει. Αλλά ποιος φταίει περισσότερο; Η υπερπροστατευτική και υπερταϊστική Ελληνίδα μάνα, η «σου άφησα σκεπασμένο το φαί, αν αργήσεις» και «βάλε το κασκόλ, γύρισε χιονιάς»; Ή ο μαντράχαλος και η μουλάρα των 25-30 χρόνων, που σιτίζονται από το χαρτζιλίκι των συνταξιούχων γονιών περιμένοντας τη μεγάλη καριέρα και την αναγνώριση των πριγκιπικών προσόντων;
            Το θέτω τόσο αδρά, για να φτάσουμε σε μερικές διαπιστώσεις. Ας πούμε, οι γονείς των σημερινών 20-40 ευθύνονται για την απόκρυψη των υλικών δυσχερειών του βίου από τους γόνους τους – όσοι τουλάχιστον γνώρισαν ένδεια και δυσκολία. Η ανάμνηση της φτώχειας τους οδήγησε να την αποκρύψουν και να υπερκαλύψουν τα μανάρια με πλησμονή υλικών αγαθών· να τα αναστήσουν σαν πρίγκιπες, με ιδιωτικά σχολεία, ιδιαίτερα, πολυτελή ρούχα και παιχνίδια, ταξίδια, σπουδές εξωτερικού, ακόμα και όταν αυτές οι δαπάνες στράγγιζαν το οικογενειακό βαλάντιο. Οι γονείς είχαν ξεπεράσει την ανέχεια και την ταπεινή καταγωγή, είχαν ενσωματωθεί στο Μεσαίο· οι γόνοι έπρεπε να απογειωθούν στο Ανώτερο, να εκπληρώσουν το όνειρο: κοσμοπολιτισμός, μετασπουδές, εκλέπτυνση. Μια αναδυόμενη αργόσχολη τάξη. Αλλά από πού θα αντλούσαν πόρους αυτοί οι δανδήδες;
            Ακόμη και χωρίς την κρίση, και πριν απ’ αυτήν, όλη αυτή η απόκρυψη και το παραχάιδεμα, οι προβολές των γονιών πάνω στους γόνους, η υπεραναπλήρωση, είχαν ήδη οδηγήσει στον φενακισμό και από κει απευθείας στη ματαίωση. Οι βλαστοί μεγάλωναν τρυφηλοί, υπερενημερωμένοι, ποπ, ευαίσθητοι και ανυπεράσπιστοι, σε έναν κόσμο αυξανόμενης σκληρότητας, ερημίας και ατομοκεντρισμού. Η κρίση είχε εμφανιστεί, δομική και αμείλικτη, στην εργασία και στις σχέσεις, πολύ πριν από το χρηματοπιστωτικό και εθνικό κραχ. Υπό μία έννοια, η ενδημική αμεριμνησία των πριγκιπικών γόνων και των υπερδανεισμένων οικογενειών τους προοικονομούσε την κατάληξη ενός λαού που ζούσε με δανεικά από το μέλλον, διαρρηγνύοντας τους δεσμούς με το παρελθόν, παραχώνοντας τη μισητή σβουνιά της καταγωγής.
            Η οικογένεια πέθανε. Υλικές προϋποθέσεις, κοινωνικοψυχολογικοί όροι, αισθητικά και φαντασιωσικά συμφραζόμενα. Και η ειρωνεία: η γενιά η πιο ποτισμένη, εκουσίως και ακουσίως, από τον ατομικισμό αποφεύγει την ατομική ευθύνη, την ενηλικίωση λ.χ., και κλαυθμυρίζει για τη βαριά φτερούγα της καταγωγικής οικογένειας. Μα ακριβώς αυτή η ειρωνεία είναι η πιο τρυφερή αντίφαση που τυλίγει τούτη τη γενιά, των αγαπημένων φίλων και των παιδιών μας.

        Άρθρο του Νίκου  Ξυδάκη από την Καθημερινή (ελαφρώς διασκευασμένο)



Β΄.  Ερωτήσεις
1. Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 90-100 λέξεις   (Μονάδες 25)
2. α) Γιατί ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις στη 2η παράγραφο;    (Μονάδες 5)
     β) Να καταγράψετε τους τρόπους ανάπτυξης της ίδιας παραγράφου  (Μονάδες  5)
3. Ποιο μέσο πειθούς χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος στην 3η παράγραφο; Γιατί επιλέγει τον συγκεκριμένο τρόπο πειθούς;  (Μονάδες  5)
4. α) Να δώσετε τρία (3) παραδείγματα συνυποδηλωτικού λόγου από το κείμενο
                                                                        (Μονάδες  3)
    β) Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου χρησιμοποιώντας απλούστερο λόγο:
          «όλη αυτή η απόκρυψη και το παραχάιδεμα, οι προβολές των γονιών πάνω στους γόνους, η υπεραναπλήρωση, είχαν ήδη οδηγήσει στον φενακισμό και από κει απευθείας στη ματαίωση»
           «Η κρίση είχε εμφανιστεί, δομική και αμείλικτη, στην εργασία και στις σχέσεις, πολύ πριν από το χρηματοπιστωτικό και εθνικό κραχ».
                                                                           (Μονάδες  5)
5. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 λέξεων την άποψη του συγγραφέα: «Και η ειρωνεία: η γενιά η πιο ποτισμένη, εκουσίως και ακουσίως, από τον ατομικισμό αποφεύγει την ατομική ευθύνη, την ενηλικίωση λ.χ., και κλαυθμυρίζει για τη βαριά φτερούγα της καταγωγικής οικογένειας».    (Μονάδες 7)
6. Να δώσετε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις λέξεις που ακολουθούν: ένδεια, τρυφηλοί, φενακισμός, ενδημική, κλαυθμυρίζει.     (Μονάδες 5)
7. Ο Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων της περιοχής σας οργανώνει μια ημερίδα με θέμα: «Η σύγχρονη οικογένεια σε κρίση». Εκπροσωπώντας το σχολείο σας καλείστε να εκφωνήσετε ένα λόγο (600 λέξεις) με τον οποίο αναφέρεστε στις μορφές με τις οποίες εμφανίζεται η κρίση στην οικογένεια σήμερα και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να ξεπεραστεί.   (Μονάδες 40)

Κυριακή 14 Απριλίου 2013

Κριτήριο αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου / Εκπαίδευση

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Η εκπαίδευση τον 21ο αιώνα
Η  εκπαίδευσή μας δεν καταφέρνει συστηματικά να  προσθέσει την αξία και να διδάξει τις δεξιότητες που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία στην αγορά εργασίας. Αυτό είναι επικίνδυνο σε μια εποχή που υπάρχουν όλο και λιγότερες δουλειές με υψηλή αμοιβή και μέτριες απαιτήσεις δεξιοτήτων – το είδος της δουλειάς που συντήρησε τη μεσαία τάξη την προηγούμενη γενιά. Τώρα, κάθε δουλειά «μεσαίας τάξης» τραβιέται προς τα πάνω, προς τα κάτω ή προς τα έξω, με μεγάλη ταχύτητα. Δηλαδή, είτε απαιτεί μεγαλύτερες δεξιότητες ή μπορούν να την ασκήσουν πολύ περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ή «θάβεται» –καταργείται ως απαρχαιωμένη– γρηγορότερα παρά ποτέ.
Γι’ αυτό ο στόχος της εκπαίδευσης σήμερα δεν θα έπρεπε να είναι πώς να καταστήσει κάθε παιδί «έτοιμο για το πανεπιστήμιο», αλλά «έτοιμο για καινοτομία» – έτοιμο να προσθέσει αξία σε οτιδήποτε κάνει. Δύσκολο εγχείρημα. Σήμερα καθώς η γνώση είναι διαθέσιμη σε κάθε συσκευή συνδεδεμένη με το Ίντερνετ, αυτά που γνωρίζει κανείς  μετρούν λιγότερο από αυτά που μπορεί να κάνει με όσα γνωρίζει. Η ικανότητα για καινοτομία –η ικανότητα να λύνει δημιουργικά τα προβλήματα ή να φέρνει στο φως νέες δυνατότητες– και οι δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η επικοινωνία και η συνεργασία είναι πολύ πιο σημαντικές από την ακαδημαϊκή γνώση.
Για τις παλιότερες γενιές ήταν εύκολο. Έπρεπε να «βρουν» μια δουλειά. Τα νέα παιδιά , όμως, θα πρέπει να «εφεύρουν» μια δουλειά. Σίγουρα, τα πιο τυχερά θα βρουν την πρώτη δουλειά τους, αλλά ακόμη και αυτά θα πρέπει να επανεφευρίσκουν και να αναδιοργανώνουν αυτήν τη δουλειά πολύ πιο συχνά από τους γονείς τους, αν θέλουν να προοδεύσουν στο πεδίο που διάλεξαν. Αν αυτό ισχύει, τι πρέπει να διδάσκονται σήμερα οι νέοι;
Κάθε νεαρό άτομο θα εξακολουθήσει να χρειάζεται τις βασικές γνώσεις, βέβαια.. Θα χρειάζεται όμως, ακόμα περισσότερο, δεξιότητες και κίνητρα, τα οποία έχουν ιδιαίτερα κρίσιμη σημασία. Οι νέοι που είναι εσωτερικά κινητοποιημένοι –περίεργοι, επίμονοι, πρόθυμοι να ρισκάρουν– θα μαθαίνουν νέες γνώσεις και δεξιότητες συνεχώς. Θα μπορούν να βρίσκουν νέες ευκαιρίες ή να δημιουργούν δικές τους – κάτι όλο και πιο σημαντικό, καθώς οι παραδοσιακές σταδιοδρομίες θα εξαφανίζονται.
Πού πρέπει λοιπόν να εστιάσει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σήμερα; Διδάσκουμε και εξετάζουμε πράγματα για τα οποία οι περισσότεροι σπουδαστές δεν ενδιαφέρονται και πληροφορίες που μπορούν να τις βρουν στο Google και θα τις ξεχάσουν μόλις τελειώσουν οι εξετάσεις. Πάνω από έναν αιώνα πριν, δημιουργήσαμε σχολεία–εργοστάσια για τη βιομηχανική οικονομία. Το να φανταστούμε εκ νέου τα σχολεία του 21ου αιώνα πρέπει να είναι μία από τις κυριότερες προτεραιότητές μας. Πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στο να διδάξουμε την ικανότητα και τη θέληση για μάθηση, αλλά και να φέρουμε μέσα στην τάξη του σχολείου τα τρία πιο ισχυρά συστατικά της εσωτερικής κινητοποίησης: παιχνίδι, πάθος, στόχευση.
                   Thomas Friedman, Καθημερινή, 7-4-2013 (ελαφρώς διασκευασμένο)
                                                   





Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 100 λέξεις  (Μονάδες 25)

2. Σε μια παράγραφο 80-90 λέξεων να αναπτύξετε την άποψη: «Η ικανότητα για καινοτομία και οι δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η επικοινωνία και η συνεργασία είναι πολύ πιο σημαντικές από την ακαδημαϊκή γνώση».          (Μονάδες 10)

3. α. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθείται στην πρώτη παράγραφο;

     β. Να εξετάσετε την πρώτη παράγραφο ως προς τη συνοχή της.  (Μονάδες 5+8)

4. Να εξηγήσετε τη χρήση  των ακόλουθων σημείων στίξης:
     –καταργείται ως απαρχαιωμένη–
        «εφεύρουν»
       δεξιότητες και κίνητρα, τα οποία έχουν ιδιαίτερα κρίσιμη σημασία
                                                                                                    (Μονάδες 7)

5. Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: απαρχαιωμένη, εγχείρημα, κινητοποιημένοι, εστιάσει, ικανότητα.   (Μονάδες 5)

6. Ο δήμος σας διοργανώνει μια συζήτηση με θέμα «Εκπαίδευση και κοινωνία». Ως εκπρόσωπος του σχολείου σας εκφωνείτε ένα λόγο στον οποίο αναφέρεστε στον ρόλο  που πρέπει να έχει η εκπαίδευση στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας και στους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε  να συνδράμει στην πρόληψη του φαινομένου της ανεργίας,                                         (Μονάδες 40)


Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

Κριτήριο αξιολόγησης: Γ. Ιωάννου, "Μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς"


Ερωτήσεις

1. «Ο Γ. Ιωάννου απελευθερωμένος από τη δεσποτεία του κεντρικού μύθου και της πλοκής, συνθέτει τα περιστατικά που εξιστορεί και σκιαγραφεί τα πρόσωπά του,  θρυμματίζοντας τη χρονική και αφηγηματική αλληλουχία του κειμένου». Να αιτιολογήσετε την παραπάνω άποψη με αναφορές στο κείμενο.
                                                                                        (Μονάδες  25 )
2. Βασικά χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του Ιωάννου είναι η μονοεστιακή αφήγηση, το προσωπικό βίωμα, ο μικροπερίοδος λόγος και οι παρεκβάσεις. Να δώσετε  ένα παράδειγμα μέσα από το κείμενο για κάθε ένα από τα παραπάνω και να αιτιολογήσετε τη χρήση του
                                                                                          (Μονάδες  20)
3. Να καταγράψετε τέσσερα (4) σχήματα λόγου που υπάρχουν στο κείμενο και να εξετάσετε τη λειτουργία τους.
                                                                                           (Μονάδες  15)
4. Ποια είναι η σημασία των παρακάτω όρων του κειμένου;
    ράτσα, ψυχή, πατρίδα, αρτηρίες
                                                                                             (Μονάδες   15)
5. Να δώσετε δύο(2) ομοιότητες και δύο (2)  διαφορές του κειμένου «Μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς» και του αποσπάσματος που ακολουθεί.
Γιώργος Ιωάννου:  «Μοτοσικλέτας εγκώμιο»

«Η αλήθεια είναι πως σε στιγμές αδυναμίας λυπάμαι κάπως που δεν έχω κι εγώ αυτοκίνητο, αλλά αυτό το ύποπτο λύγισμα είναι πάντα κάτι το παροδικό και αρκετά εύκολα το αποτινάζω. Δε μου χρειάζεται κι άλλη απομόνωση φτάνει αυτή που έχω στο σπίτι. Δεν μπορώ να κουβαλώ την ατμόσφαιρα του σπιτιού μου πάνω σε τέσσερις ρόδες, ούτε να βλέπω διαρκώς τους άλλους μέσα απ’ τα τζάμια. Θέλω να ακουμπώ, να τρίβομαι, έστω και τυχαία, πάνω σε ανθρώπους, να τους ακούω, να παίρνω απ’ αυτούς κουράγιο ή απελπισία. Προπάντων θέλω να βλέπω ανθρώπους, να τους χαίρομαι από κοντά ή και να τους σιχαίνομαι, να τους μυρίζω.
...
Περπατάω λοιπόν όσο μπορώ και μάλιστα σε χώρους πολυσύχναστους, παίρνοντας το λεωφορείο μόνο όταν κάπου  πρέπει να προλάβω. Παλιότερα δεν μπορούσα να περιεργαστώ και τόσο τους διαβάτες. Περιοριζόμουν σε μια φευγαλέα ματιά κυρίως στο πρόσωπο. Τώρα διαπιστώνω ολοένα και μεγαλύτερη άνεση στον εαυτό μου. Θαρρείς και δεν προβάλλουν την ίδια αντίσταση στα βλέμματά μου, υποχωρούν. Μάλλον όμως δε με λογαριάζουν πια, ενώ, όταν ήμουν νεώτερος, μ’ αντιμετώπιζαν σαν αντίπαλο, διεκδικητή σε κάτι το άγνωστό μου ή όμοιόν τους, οπότε εγώ έχανα τα βήματά μου.
Περπατώ στους δρόμους και κάθε τόσο ενθουσιάζομαι. «Θεέ μου» λέω «γιατί να μη μας δίνεις περισσότερη ζωή και νιάτα;» Όσο βαριά στεναχώρια κι αν έχω, μ’ ένα καλό περπάτημα σε δρόμους εγγυημένους αλαφρώνει. Προσπαθώ, συνήθως, να κλείνω το βράδυ μου γυρνώντας στο σπίτι από την Εγνατία. Πολλές φορές, κι όταν ακόμα δεν μου ταιριάζει το δρομολόγιο, λοξοδρομώ προκειμένου να περάσω από κει. Και γιατί τάχατες να βιάζομαι να φτάσω στο σπίτι; Τι το σπουδαίο έχω να κάνω; Εκείνη την ώρα, βέβαια, πολλή κίνηση σε πεζούς ο δρόμος δεν έχει. Εκτός κι αν συμβαίνει κανένα έκτατο γεγονός: ματς ή κινητοποίηση. Κάτι άλλο υπάρχει όμως που μου παίρνει την ψυχή. Είναι οι πολλές μοτοσικλέτες που περνούν τρέχοντας αστραπιαία, ιδίως προς τα δυτικά, θαρρείς για να προλάβουν αυτοί που τις κυβερνούν τον έρωτα ή τον ύπνο. Κοντοστέκομαι στο πεζοδρόμιο θαυμάζοντας. «Όπου και να χτυπήσουν, θα τραυματιστούν», συλλογιέμαι. Κι αυτό δεν το λέω ούτε με φόβο, ούτε, φυσικά, με οίκτο, αλλά σχεδόν με βαθύ σεβασμό. Άλλωστε, κι αυτοί καλά ξέρουν τους κινδύνους. Πιάνω θέση δίπλα σε φανάρι της τροχαίας, περιμένοντας δήθεν για να περάσω. Όταν ανάβει το κόκκινο, όλοι μαζί σταματούν, ακόμα και μπροστά μου. Είναι συνήθως συμπαθέστατοι και πάντα γεροδεμένοι. Άλλοι είναι χωρικοί, κι άλλοι δικά μας σαΐνια, εργάτες. Ξέρω καλά τι έκαναν και που τώρα πηγαίνουν. Γι’ αυτό γυρνούν στα σπίτια τους σα μεθυσμένοι, κρατώντας γερά στα σκέλια τους τις μηχανές. Δεν τους περιμένει εκεί ούτε ξεραΐλα ούτε και μοναξιά.
Αυτό το πράγμα, μάλιστα –πολύ θα το ‘θελα. Αυτό τ’ αλλάζω με την τωρινή μου μοίρα. Με μια βαριά μοτοσικλέτα ν’ αλωνίζω πόλη και προάστια. Να περνώ σαν τη σαΐτα και να σταυροκοπιούνται με δέος όλοι οι νοικοκυράκηδες. Κι από πίσω να ‘ρχεται μ’ ορυμαγδό όλη η παρέα. Να ξεπεζεύουμε όπου μας κάνει κέφι, είτε στα πάρκα είτε στα σκυλάδικα, παραμερίζοντας σκληρά κάθε τι που εμποδίζει και πνίγει τους ανθρώπους που έχουν δυνάμεις για ξόδεμα.»
                                                                                    (Μονάδες 25)