Θανατική ποινή

Το φαινόμενο στη σύγχρονη εποχή

Παρά το γεγονός ότι στη σημερινή εποχή η θανατική ποινή έχει καταργηθεί σε πολλές χώρες, ωστόσο η αύξηση της εγκληματικότητας την επαναφέρει στο προσκήνιο και προκαλεί προβληματισμό σχετικά με την επαναφορά της ως μέσου πάταξης των ιδιαίτερα ειδεχθών εγκλημάτων.

Το φαινόμενο στο παρελθόν

Παλαιότερα, η θανατική ποινή θεωρούταν ένα μέσο απονομής της δικαιοσύνης, ιδιαίτερα σκληρό και απάνθρωπο όμως. Οι σοφιστές αρχικά και στη συνέχεια ο χριστιανισμός αμφισβήτησαν την αναγκαιότητά της, μέχρι που στα χρόνια του Διαφωτισμού, ο Τσεζάρε Μπεκαρία οριοθετεί τους σκοπούς και τις συνισταμένες της ποινής ως εξής:

1. σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση αλλά ο σωφρονισμός του δράστη και ο παραδειγματισμός των άλλων. Έτσι, ο στόχος είναι ο δράστης να συνειδητοποιήσει την πράξη του, να αισθανθεί ενοχές, να αναμορφώσει το χαρακτήρα του και να επανενταχθεί στην κοινωνία.
2. η ποινή δε λειτουργεί αποτελεσματικά όταν μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα μεταξύ του χρόνου του αδικήματος και της εφαρμογής της ποινής
3. προτιμάται η μικρή και βέβαιη ποινή παρά η μεγάλη και αβέβαιη.

Τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της θανατικής ποινής

Μια μερίδα ατόμων θεωρούν ότι η θανατική ποινή πρέπει να επιβάλλεται και ιδιαίτερα σε περοπτώσεις ιδιαίτερα ειδεχθείς:

• ο εγκληματίας αποτελεί ένα επικίνδυνο μέλος του κοινωνικού σώματος
• κανένα είδος ποινής δε μπορεί να βελτιώσει το χαρακτήρα και τον ψυχικό του κόσμο που βρίσκεται σε απόλυτη διαστροφή. Άρα δεν υπάρχει περίπτωση σωφρονισμού του.
• με την εξουδετέρωση των επικίνδυνων εγκληματιών οι πολίτες αισθάνονται ασφάλεια και σιγουριά καθώς θεωρούν ότι η πολιτεία μπορεί να τους προστατεύσει αποτελεσματικά και να κάνει δυναμική την παρουσία της
• η θανατική ποινή μπορεί να παραδειγματίσει τους μελλοντικούς και επίδοξους εγκληματίες και να τους αποτρέψει από ανάλογες πράξεις.
• η επιβολή της θανατικής ποινής αποτελεί δικαίωση για τους συγγενείς του θύματος αλλά και αποκατάσταση του κοινού αισθήματος για το δίκαιο.

Τα επιχειρήματα των πολεμίων της θανατικής ποινής

• ούτε άνθρωπος ούτε η ίδια η πολιτεία έχει το δικαίωμα να αφαιρέσει τη ζωή ενός ανθρώπου ακόμα κι αν αυτός έχει διαπράξει το αποτροπιαστικότερο έγκλημα
• η ποινή του θανάτου είναι αντίθετη με τα χριστιανικά και ανθρωπιστικά ιδεώδη
• η πολιτεία που επιβάλλει τη θανατική ποινή υποβιβάζεται στο ίδιο επίπεδο με την εγκληματική πράξη και λειτουργεί εκδικητικά και όχι σωφρονιστικά
• η ποινή του θανάτου δε λειτουργεί ανασταλτικά για τους επίδοξους εγκληματίες αφού αυτοί θεωρούν ότι διαπράττουν το τέλειο έγκλημα
• δε μπορεί να αναιρεθεί σε περίπτωση δικαστικής πλάνης ή πλεκτάνης
• με την επιβολή της δεν επέρχεται δικαίωση των συγγενών του θύματος ούτε ισορροπία αφού το αγαπημένο πρόσωπο δεν ξαναγεννιέται μ’αυτόν τον τρόπο. Εξάλλου η διάθεση για εκδίκηση και τέτοιου είδους τιμωρία είναι στιγμιαία και λαμβάνει χώρα κάτω από συναισθηματική φότριση
• η διάπραξη εγκλημάτων φέρνει στο προσκήνιο και ευθύνες της ίδιας της πολιτείας, η οποία εθελοτυφλεί και αποποιείται των ευθυνών της καθώς τα πρόσωπα αυτά είναι δικά της αποκυήματα και προβαίνει έτσι σε διπλό έγκλημα.

Το τελικό συμπέρασμα

Κρίνοντας τα πράγματα με καθαρό μυαλό και πέρα από συναισθηματικές εξάρσεις, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί διότι:

ü      αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

ü      λειτουργεί ως μια ποινή επί ματαίω από τη στιγμή που η ίδια η κοινωνία συνεχίζει με τις συνθήκες που δημιουργεί να γεννά εγκληματίες

ü      αποτελεί πρακτική ανελεύθερων καθεστώτων και δεν αρμόζει σε δημοκρατικές πολιτείες

ü      η αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της εγκληματικότητας δεν επιτυγχάνεται με τη θανατική ποινή αλλά απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του σωφρονιστικού συστήματος και υποδειγματική λειτουργία των τομέων του ώστε οι ποινές να έχουν πραγματικά σωφρονιστικό χαρακτήρα και όχι εκδικητικό.